Boek Groenestraatkerk

Iedereen kent de H. Antonius en St. Annakerk beter als de Groenestraatkerk. Het neogotische kerkgebouw van architect Margry waarvan de bouw in 1909 begon, bestaat 100 jaar. Bij die gelegenheid is een boekje verschenen met een geschiedenis van de kerk, maar niet zozeer van het gebouw, niet over de pastoors, kapelaans en pastores die er achtereenvolgens actief zijn geweest in de bijbehorende parochie, maar over die parochianen zelf.

‘Woest en ledig’ heet het eerste hoofdstuk, want voor de bouw van de kerk was er in de verre omgeving tot in Hatert nauwelijks enige bebouwing te zien. Het was gebied van buiten de stadsmuren. Het was de vooruitziende blik van pastoor Verhoeven die, gesteund door bisschop Van de Ven begin 20ste eeuw zag aankomen dat de toekomstige parochianen die in de dan nog te bouwen woningen in zowel het Willemskwartier als de Hazekamp niet elke week op en neer naar Hatert zouden gaan lopen om de mis bij te wonen.

In 1901 werd er door het Nederlandse parlement de algemene woningwet aangenomen. Dat besluit werd gevolgd door de bouw van hele nieuwe wijken, voor de middenstand de Hazekamp en voor de arbeiders het Willemskwartier. Uiteraard verhaalt het boekje uitgebreid over het Rijke Roomse Leven in de periode 1925 tot aan het begin van de oorlog, in 1940. Over de oorlog zelf wordt niet heel veel verteld (behalve dan de verwijdering van de kerkklokken en het verblijf van pastoor Teulings in Dachau) maar wél over de voortzetting van dit Rooms Leven na de oorlog.

Auteur Jan Groos stelt, op basis van de door hem geraadpleegde archieven, dat het beleid van het toenmalige kerkbestuur sterk anticommunistisch en antisocialistisch was. Maar dat veranderde in de jaren vijftig. Toen zette de vernieuwing in en uit dezelfde archieven blijkt dat deze vernieuwing op de een
of andere manier de belangrijkste oorzaak is van de grote leegloop die volgde
en al eind jaren ‘60, begin jaren ‘70 massaal was. De sloop van de voormalige Fatima-kerk in het Willemskwartier was er een gevolg van. Algemeen wordt
deze leegloop gekoppeld aan het tv-optreden van de toenmalige bisschop
Bekkers met zijn beroemde toespraken over de ‘eigen verantwoordelijkheid
van parochinanen’ met betrekking tot het eigen gezin (de pil was er toen net).

Leuk om te lezen is dat deze bisschop Bluyssen in de Marterstraat is geboren
en getogen. De auteur benadrukt het feit van de vernieuwing van de liturgie
(Nederlands in plaats van gregoriaanse missen) en van de versobering van de
kerk zelf door het wegslopen van communiebanken of de verplaatsing van
de preekstoel als oorzaak van de grote leegloop. Helemaal overtuigen doet dit
echter niet, maar het is wel een feit dat na de woeste leegte waarin de kerk zich aanvankelijk bevond, er nu sprake is van een al te vaak van binnen leeg maar cultuur-historisch, architectonisch en stedenbouwkundig kostbaar gebouw.

Na een eerste hoofdstuk waarin al te veel geografische verwijzingen de tekst ietwat moeilijk te volgen maken, volgt de rest van het verhaal dat rijk aan details alleen maar naar meer smaakt. Zijn er niet nog meer opmerkelijke details bekend?
Jan Groos: 100 jaar Groenestraatkerk
48 pagina’s. Met foto’s.
Vanaf Kerstmis te koop bij Bernink & Van de Venne aan
(uiteraard) de Groenstraat, hoek Marterstraat
en in het Parochieel-administratief centrum.